نقش زن ایرانی در اقتصاد ملّی 

مهدی سعادت ؛ کارشناس مسائل سیاسی

جایگاه کالای ایرانی در خانواده‌ها و نقش زن ایرانی
جایگزینی مصنوعات داخلی در سبد خانواده‌ها از کارهای بسیار پسندیده‌ای است که بازیگر نقش اول آن بانوان می‌باشند. این امر موجب پویایی و رونق اقتصاد ملی ، ارتقاء کیفیت، ایجاد رقابت در محصول تولیدی، فعال شدن  کارخانه‌ها و کارگاه‌های تعطیل شده و نیمه تعطیل، اشتغال جویندگان کار و به کار گیری مجدد کارگران بیکار شده را به دنبال خواهد داشت واز ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی، دزدی ، اعتیاد، طلاق و...کاسته خواهد شد. با چنین رویکردی ، جامعه در مسیر بالندگی ، پویایی و شکوفایی گام برداشته و در بعد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز حمایت از تولید ملی با طلایه داری بانوان ؛ عزت، اقتدار و سربلندی کشور را موجب خواهد شد. حتی اگر در گام‌های نخستین، کیفیت کالای ملی در سطح نازلی هم باشد باز هم شایسته است بانوی ایرانی به مصرف و استفاده از آن رو آورده و دیگران را نیز ترغیب و تشویق  به این مهم بنمایند تا تولید کننده‌ی ایرانی با پشت گرمی و با انبساط خاطر به تولید  کیفی پرداخته تا جایی که کالای ایرانی را در حدی از مرغوبیت برساند که نمودار استفاده از کالای مشابه خارجی به حداقل برسد. نا گفته پیداست این روند حمایتی در درازمدت منوط به ارتقای کیفی تولید و داشتن قیمت مطلوب می‌باشد ،در غیر این صورت نمی توان کسی را ملزم به این امر نمود.

نقش مستقیم و غیر مستقیم بانوان در حمایت از تولید ملی
در بخش‌های پیش ،گفته شد که مصرف کالای تولید داخل از سوی بانوان جامعه، افزایش سرمایه‌ی ملی را به همراه داشته که در نهایت کارگاه‌ها و کارخانجات تولیدی فعال تر شده و واحد‌های صنعتی  جدیدی تأسیس خواهند شد و موجبات افزایش تولیدات ملی را فراهم خواهند ساخت و این همه محقق نمی شود مگر این که بانوی فداکار و مدبّر جامعه ، نقش آفرینی نمایند.برخی از بانوان ،خود تولید کننده بوده و با روی آوردن به فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی دوشادوش آقایان در شکوفایی بنیادهای اقتصادی کشور فعال هستند. برخی دیگر در ارتباط با اشتغال وبا تربیت فرزندان خلاق، پرتوان و فراهم نمودن محیطی مساعد در خانه برای همسر و فرزندان بطور غیر مستقیم در تولید ملی و حمایت از آن نقش آفرینی می‌نمایند. از آنجا که در خانواده‌های ایرانی عملاً بانوان  در مباحثی چون خرید و تهیه سبد خانوار دخیل هستند لذا اگر این موارد را خوب مدیریت کنند به اعتباری ،در راستای حمایت از تولید ملی مشارکت خواهند داشت. بنابراین فرهنگ استفاده از تولیدات نیاز به آموزش دارد و به موازات مباحث تغییر فرهنگ ،باید کیفیت کالای تولید شده جدی گرفته شود تا بخش عظیمی از آحاد جامعه با درگیر شدن در مقوله‌ی تولید و کار آفرینی علاوه بر حمایت غیر مستقیم ، بدون واسطه وارد میدان شوند.
 متأسفانه،  امروزه  بسیاری از خانواده‌ها زیر سیطره‌ی فرهنگ مصرفی دست و پا می‌زنند. در این فرهنگ ،هویت یابی هم مبتنی بر مصرف خانواده است. خانواده ها بر اساس میزان مصرفی که می‌کنند طبقه بندی می‌شوند. در این میان نقش بانوان می تواند بسیار چشمگیر باشد در واقع آنها با احساس تعهد ، هم خود می توانند در حوزه اقتصاد مقاومتی و ارتقاء تولید ملی سهیم بوده و هم با پرورش جوانان مهیای کار و فعالیت در حمایت از تولید ملی گام‌های موثر عملی بر‌دارند.
به طور مثال در بخش روستایی، شاهد آن هستیم که بانوان ایرانی در کنار تربیت فرزند و رسیدگی به امور خانواده در پرورش دام، طیور و تولید فرآورده‌های لبنی و محصولات کشاورزی  ولو در قالب سنتی از حامیان اصلی عرصه ی اقتصاد مقاومتی و پیشرفت تولید ملی می‌باشند. بانوان ایرانی همچنین علاوه بر ایفای نقش در جامعه و عرصه های اجتماعی تولید ملی ،می‌توانند با ایجاد مشاغل خانگی از قبیل قالیبافی، خیاطی، صنایع دستی و... در بالندگی اقتصاد کشور سهیم باشند.
همانگونه که گفته‌ شد، وظیفه‌ی حیاتی بانوی ایرانی فرزند پروری و خوب همسرداری و تدبیر منزل است . بدون اغراق محیط خانه برای زن یک میدان عظیم جهاد و پایگاه بزرگ مبارزه  در راستای ساختن یک مدینه فاضله است. بی تردید اوست که با فداکاری و از خودگذشتگی‌های مستمر خویش در تقید به همسرداری و فرزند پروری؛ انسان‌های سالم، فکور، خلاق، صالح و نیرومند تحویل جامعه داده و از این  طریق عامل رشد،استقلال سیاسی و اقتصادی جامعه می‌شود.
 بانوی مسلمان ایرانی می‌تواند همراه و همسری ارزشمند برای شوهر باشد و با تدبیر  و تنظیم امور منزل موجبات آسایش، آرامش و خشنودی خاطر  وی را بدست آورده  و رنج و خستگی کار خارج از منزل را با فراهم نمودن کانونی گرم در خانوده از تن و روح وی بزداید. از دیگر سو مادری سازنده برای کودکانش باشد که با مراعات مبادی ادب و با همه‌ی عواطف و احساسات  رقیق ، لطیف و مادرانه خویش آنها را زیر نظر گرفته و با رأفت و مهربانی  خاصی به هدایت افکار و تهذیب نفس و کمالات  اخلاقی آنان بپردازد تا هم همسر را با تن و روحی سالم برای تلاش و فعالیت در عرصه‌های مختلف اقتصادی ، اجتماعی ... آماده ساخته و هم فرزندان را عناصری پاک ، امین، صادق ، فعال و نافع به دین و جامعه ببار آورد.
 پس وظیفه‌ی اصلی بانوان مسلمان ایرانی به حکم شرع و ذات خلقت ، همان دو کار مهم و حیاتی است و سایر فعالیت‌های اجتماعی فرع بر آنها هستند .
البته این به آن معنی نیست که بانوان ، حق اشتغال ندارند بلکه مقصود این است که وظیفه‌ی اصلی آنها برحسب سرشت و طبیعت فیزیکی و روحی ، استقرار در خانه و پرداختن به امر بسیار خطیر مادری و همسرداری است و فعالیت در دیگر عرصه‌ها در اولویت بعدی قرار می‌گیرد.
 
خرید و مصرف کالای ایرانی ضامن پویایی تولید ملی
قبلاً به نقش تعیین کننده‌ی زنان در تحقق شعار امسال اشاره شد.زنان نقش                 بی بدیلی در مدیریت و هدایت راهبری اقتصاد خانواده با خرید و مصرف بهینه‌ی کالای ساخت داخل دارند و در کنار آن با گنجینه‌ی قناعت و صرفه جویی مانع از تجمل گرایی و مصرف گرایی می‌شوند. با گرایش این قشر عظیم و فهیم جامعه به خرید و مصرف کالای کیفی داخلی و نیز ترغیب دیگران به این امر ضامن شکوفایی تولید ملی شده و حتی راه  را برای صدور آن نیز هموار خواهند نمود. در نهایت تغییر نگرش در استفاده از کالای ایرانی و حمایت از تولید داخل ضرورتی است انکار ناپذیر که رشد علم ، صنعت، رفاه و آسایش مردم از دستاوردهای آن خواهد بود. در این تغییر نگرش خیلی از نگاه‌ها معطوف به بانوان می‌باشد.  
جامعه ما نقش زنان در رونق تولید ملی و محقق شدن شعار سال را بسیار                           پر رنگ تر از مردان می‌بیند.گفته می‌شود بانوان برای حمایت از هر آنچه نشان از کالای ایرانی دارد باید دست به تحریم کالای خارجی بز‌نند همان گونه که در جهاد ملی « تحریم تنباکو » حتی زنان درباری که تا آن زمان در اجرای اوامر ولی نعمت خود چون و چرا نداشتند ، در قبال فتوی پیشوای مذهبی شان، حضرت آیت الله العظمی میرزای شیرازی ، در حرمسرا ، قلیان‌ها را شکستند و در برابر سلطان ، علَم مخالفت برافراشتند تا جایی که دولت ناچار شد امتیاز توتون و تنباکو را لغو نماید. بدین ترتیب زنان در این نهضت و جهاد دینی ، بلوغ و رشد اجتماعی خویش را به منصه‌ی ظهور رساندند. در نهضت مشروطه نیز زنان دوشادوش مردان فعال بودند به عنوان مثال بعد از شهادت نخستین مجاهد مشروطه که طلبه‌ی جوانی بود ، زنان تهرانی مردم معترض را علیه حکومت تحریک، تشجیع و تشویق نمودند و یا در آذربایجان در قیام ستارخان علیه استبداد قاجاری ،جنازه‌ی بیست  زن شهید مشروطه طلب در لباس مردان پیدا شد. این‌ها نمونه هایی از هزاران نقشی است که بانوان آن دوره ایفا نمودند. در صدر اسلام نیز زنان بی هیچ شبهه‌ای در فعالیت‌های دینی، اجتماعی، اقتصادی مشارکت داشتند. در انقلاب اسلامی نیز  رشد، بالندگی و شکوفایی واقعی بانوی مسلمان ایران زمین در عرصه‌های متعدد متجلی شد. این در حالی بود که در دوران حکومت سلاطین و شاهان جبار و فاسد در محیط‌های متعفن و پراز فتنه و فساد اندک مجالی برای پیشرفت آنان متصور نبود. در حال حاضر زنان انقلاب اسلامی ، توأمان هم مدیر خانه‌اند و هم در بیرون از خانه به کسب و کار مشغول و این یعنی فرصتی مغتنم برای آنهاست که با هنر و ذوق خاص خویش می‌توانند با تغییر سبک زندگی از حامیان جد‌ی تولید ملی بوده و جامعه را متحول نمایند.این بدان معنی است که بانوی مسلمان ایرانی در کنار دیگر نقش هایی که در اجتماع برعهده می‌گیرد در تولید ملی و حمایت از آن رسالتی بس سنگین دارد.
 ارتباط توسعه یافتگی و تولید ملی
یکی از معیارهای توسعه یافتگی هر کشوری تولید ملی آن کشور است که یک مشخصه‌ی بسیار تعیین کننده‌ی مهم و معیار پیشرفت هر کشوری می‌باشد به عبارت دیگر تولید در هرکشور ، یعنی رونق و اعتبار بخشیدن به حرکت توسعه‌ی پایدار و گام برداشتن در مسیر خودکفایی و استقلال اقتصادی که در نهایت به پویایی اقتصادی، عمران و آبادانی کشور منتهی می‌شود و بانوان در نقش‌های مادری و همسری   در این توسعه یافتگی و حمایت از تولید ملی نقش انکار ناپذیری دارند چرا که در خانواده سکّاندار و هدایت‌گر بوده و در حمایت از تولید ملی نیز باید میدان‌دار و نقش آفرین باشند. زندگی حضرت فاطمه (س)، این کمال آفرینش و فخر کائنات، الگوی بسیار مناسبی برای بانوان این دیار کهن می تواند باشد.        
                       
سهم زنان در تولید ملی
رویکرد جامعه اسلامی ایران ، مبین این است که بانوان مسلمان ایرانی در افول و رونق تولید ملی به مراتب تأثیر گذارتر از مردان می‌باشند. آنها این مهارت و توانایی  را دارند تا کالای ساخت داخل را جایگزین میهمان ناخوانده یعنی کالای خارجی بنمایند. متأسفانه  در فرهنگ عمومی به غلط جا افتاده است که کالای غیر ایرانی با هر نشانی بهتر از مشابه داخلی است و استفاده از آن نوعی متشخص بودن افراد را می‌رساند. از این رو برخی از خانواده‌ها با صرف هزینه‌های بالا ،کالای خارجی را انتخاب می‌نمایند چه بسا پیش می‌آید که خانواده‌ی دختری در آستانه‌ی ازدواج با خرید کالای خارجی به عنوان جهازیه ، وی را به زعم خود با آبرو داری و سربلندی روانه‌ی خانه‌ی بخت می‌نمایند. اما به چه قیمتی؟ ماجرا به لوازم خانگی و امثالهم محدود و خلاصه نمی‌شود. کار تا جایی بیخ پیدا می‌کند که حتی به پوشاک و مواد غذایی و... کشیده می‌شود. کافی است کالایی برند خارجی داشته باشد تا سریع انتخاب و خریداری شود. این جا ست که نقش زنان در حمایت از تولید داخلی رخ می‌نماید. در همچون وضعیتی زنان و مادران ایرانی با مهارت و کیاستی که مختص آنهاست می‌توانند کالای ایرانی را میهمان خانه‌های ایرانی نمایند.
خانم معصومه حاج حسینی، مدرس دانشگاه تهران در این خصوص بر این باور است « جایگزین کالای ایرانی در خانواده‌ها ، وظیفه جهادی زنان است. این موضوع موجب رونق اقتصاد کشور و حل مشکل بیکاری جوانان می‌شود».

اشتغال زنان
حضور پررنگ زنان در عرصه‌های مختلف جامعه اسلامی از توصیه‌های دین مبین اسلام می‌باشد که عرصه‌ی اقتصادی از جمله‌ی آنهاست. بانوان مسلمان در نقشِ کار آفرین و تولید کننده کالا و در کنار آن به عنوان مدیر خانه در مصرف کالای تولیدی خویش به پویایی اقتصاد ملی رونق می‌بخشند. چرا که اشتغال آنها به عنوان نیمی از جامعه یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی بشمار می‌آید. در نظام جمهوری اسلامی ایران، خانواده و انتظام بخشی به آن در اولویت نخست بانوان              می باشد و تمامی برنامه‌ریزی‌ها باید در جهت حفظ و تقویت این نهاد باشد. لذا جهت‌گیری نظام در رابطه با اشتغال و فعالیت اقتصادی زنان باید معطوف به نوع نگاه اسلام باشد.

نتایج مثبت اشتغال زنان
حضور مقتدرانه و پرشور زنان در عرصه‌های مختلف اقتصادی(برنامه‌ریزی،               تصمیم سازی ، تصمیم‌گیری، تولید و ...) افق روشن‌تری را به متولیان امر می‌دهد. با نگاهی به سیره‌ی اولیای الهی بویژه‌ نبی مکرم اسلام(ص) این نکته به خوبی روشن می‌شود که بودند زنان بسیاری که در زمان ایشان به کار و فعالیت‌های اقتصادی می‌پرداختند. فعالیت‌هایی که مورد تأیید رسول خدا (ص) بود. حضرت خدیجه (س)، آن بانوی برگزیده و ممتاز از تجار و بازرگانان بنام عصر خودشان بودند. حتی در برهه‌ی قبل از بعثت، خود پیامبر گرامی اسلام (ص) در برخی کاروان‌های تجاری ایشان را همراهی می‌نمودند. در روایات ائمه‌ی هدی علیهم السلام نیز بانوان از اشتغال نهی نشده‌اند. بلکه از نحوه‌ی حضور آنها در اجتماع، کار و فعالیت سخن رفته است و آن همانا رعایت عفت، تقوا، عدم اختلاط با مردان و در مجموع رعایت حفظ حریم می‌باشد. از علی (ع) در این خصوص روایتی نقل شده: «... به زن بیش از حد توانش کار واگذار مکن و این برای حال او بهتر و برای زندگی او مناسب‌تر است؛ زیرا زن ریحانه است و قهرمان نیست».1
علمای شیعه نیز، بر خلاف بیشتر برادران اهل سنت، حضور بانوان را در فعالیت‌های اقتصادی نفی نمی‌نمایند. آنها استقلال مالی برای بانوان را مورد تأکید قرار می‌دهند. هر چند همسر داری، بچه‌داری و رسیدگی به امور منزل از اولویت‌های نخستین         آنهاست. در این خصوص دیدگاه علامه طباطبایی این است که اسلام زن و مرد را از تدبیر در  شئون زندگی و در اداره ی کار مساوی می‌داند بنابراین وی می‌تواند همانند مرد اراده کند و مستقلاً‌ کار کند. 2

برخی شغل‌های شایسته زنان
به جرأت می‌توان گفت که دلسوزی، مسئولیت‌پذیری، دقت ‌نظر،  پشت‌کار، نکته‌سنجی و اطلاعت‌پذیری بانوان به مراتب بالاتر از آقایان می‌باشد به عبارت دیگر بانوان در امورات محوله درمقام مقایسه با مردان موفق‌تر هستند. بانوی مسلمان ایرانی به لحاظ برخورداری از عواطف انسانی و احساسات پاک در مشاغلی                          چون: معلمی، پزشکی و پرستاری بسیار موفق‌تر عمل می‌کند؛ به همین دلیل است که در نظام آموزشی کشور در دبستان های پسرانه نیز بسیاری از آموزگاران پایه‌های مختلف را از بانوان انتخاب می‌کنند. همچنین حرفه هایی چون پزشکی متخصص زنان که شغلی زنانه تلقی می‌شود و نه تنها از کارهای سطح بالا و ارزشمند جامعه کنونی محسوب می‌گردد که به دست گرفتن این مسئولیت خطیر مستلزم هوشی سرشار و تلاش و پشت‌کاری در خور زنان شایسته ی ایرانی را می‌طلبد.
 همانطور که گفته شد بانوان شاغل ما در آموزش و پرورش با حرفه‌ی مقدس مربیگری و معلمی خدمات بسیار شایسته و با ارزشی را به جامعه‌ی فرهنگی کشور ارائه می‌دهند. این شغل مطابق با شئونات، کارآمدی و توانمندی بانوی مسلمان ایرانی می‌باشد.
  پرستاری و تیمار داشتن بیمار نیز از آن دسته از شغل‌هایی است که بانوان در این زمینه ،گوی سبقت را در همه مراحل پرستاری از آقایان ربوده‌اند.
از آنجایی که مقوله‌ی اشتغال بانوان بویژه در حرفه‌های متناسب با شأن و منزلت آنها یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی به شمار می‌آید بر مسئولان و متولیان اموراست که بانوان مستعد در این زمینه ‌ها را شناسایی و به کارگیری بنمایند. تا از این طریق علاوه برحمایت از اقتصاد ملی ،نقش بانوان نیز نمایان گردد.

منابع:
1- زمانه، پیشین، ص 91
2 - همان، ص 92

منبع:   سایت فراز اندیشه